بانک پرسشنامه و فایل‌های علمی و پژوهشی

امروزه مهندسی مجدّد به عنوان رویکردی مؤثر برای ایجاد تغییر بنیادین در سازمان ها مورد توجّه بسیاری قرار گرفته است.و این در حالی است که اغلب نوشته های مشهور در این زمینه، تنها به توصیف و تشریح فلسفه مهندسی مجدّد پرداخته اند و راهکار عملی برای پیاده سازی آن ارائه ننموده اند. سازمان هایی که مایل به بکارگیری این رهیافت هستند،همواره با مشکل چگونگی اجرای آن مواجه اند. این مشکل به اعتقاد بعضی از محققان، از آنجا ناشی می شود که ماهیت مهندسی مجدّد، نوآوری در فرایندهاست و این امر بیشتر هنر است تا علم.لذا تدوین قوانین دقیق برای آن امکان پذیر نمی باشد. مدیران عامل سازمان ها اهداف متعددی را از اجرای مهندسی مجدّد دنبال می کنند که 35% با انگیزه تغییر ساختار سازمانی صورت می گیرد.رساله حاضر نیز با توجه به عنوان آن که "ارائه مدلی جهت مهندسی مجدد ساختار سازمانی شرکت گاز گیلان به منظور توسعه فناوری" می باشد،ابتدا به بررسی وجود رابطه بین ساختار سازمانی و توسعه فناوری در شرکت گاز گیلان پرداخته و سپس با توجه به رابطه ای که بین اصل مهندسی مجدّد با ساختار سازمانی و فناوری وجود دارد(که سعی شده در فصل دوم تا حد ممکن به تفصیل بیان شود) ضمن بیان یک متدولوژی ترکیبی مهندسی مجدّد پنج مرحله ای در فصل دوم، و یک متدولوژی مهندسی مجدّد پانزده مرحله ای در قسمت پیشنهادات، در قسمت ضمائم نیز یک الگوی فازی کاربردی مهندسی مجدّد و نیز یک متدولوژی مهندسی مجدّد که بر اساس نتایج تحقیق صورت گرفته توسط آقای بستانچی در مقاله ای با عنوان "روش مناسب مهندسی مجدّد در ایران"، مناسب اجرا در شرکت های ایرانی تشخیص داده شده،آورده شود.

" لسترور"(1990) مي نويسد: آن هايي كه با صداي انقلاب صنعتي بيدار نشدند ملت هاي توسعه نايافته كنوني لقب گرفته اند. اكنون صدايي ديگر در راه است. آن هايي كه گوش خود را بر اين صدا مي ببندند به طور مسلم حاشيه نشينان فقير دنياي فردا خواهند بود. آن صدا چيست؟صداي مهندسي مجدّد(عبدی ها/قراخانلو ،1389:ص6) مهندسي مجدّد امروزه به يکي از متداول‌ترين رويکردها براي اصلاحات اداري در سازمان هاي دولتي تبديل شده است. اصول و تکنيک‌هاي مهندسي مجدّد جذابيت روزافزوني براي سياستگذاران، متخصصان و دانش‌پژوهان مديريت دولتي پيدا کرده است. در سالهاي اخير مهندسي مجدّد به عنوان يک تجلي قوي از نوآوري مستمر در بازتعريف ارزشها وفلسفه‌هاي اداري، و روشها و سيستم هاي بوروکراسي دولتي ظهور کرده است. اقتصاد جهاني دگرگوني پويايي راتجربه مي‌کند که سازمان هاي دولتي و خصوصي را نيازمند اصلاح ريشه‌اي در روش و طريق فعاليت خود ساخته است. بنابراين، شگردها و تکنيک‌هاي نو و استادانه اي براي مديريت سازمان ها ظهور کرده است تا اين تغيير را تسهيل کند و در اين ميان مهندسي مجدّد به عنوان يکي از برجسته‌ترين سيستم‌هاي انطباق با اين نظام نو و پيچيده ارايه شده است.به همين دليل است که مفاهيم مهندسي مجدّد مخاطبان روزافزوني را در بخش خصوصي و دولتي به خود جذب مي‌کند. ابزار و تجربيات مهندسي مجدّد در دستور کار تجديد سازمان بخش دولتي - در کشورهاي توسعه‌يافته و درحال توسعه، چه در سطح محلي و چه در سطح ملي- لحاظ شده و مورد پذيرش و قبول قرار گرفته است.( البدوی،1388:ص1)

مهندسی دوباره ،مجموعه فعّالیت هایی است که بنگاهی اقتصادی برای تغییر فرآیندها و کنترل های درونی خود انجام می دهد تا ساختار سنّتی عمودی و سلسله مراتبی به ساختار افقی، میان فعّالیتی، مبتنی بر تیم و مسطّح تبدیل و همه ی فعّالیت ها برای جلب رضایت مشتریان انجام شود .(سجّادی، 1390:ص 268) هنگامی که مهندسی مجدّد انجام شود ، سازمان می تواند امور را با توجّه به فرآیندها سازماندهی کند. در نهایت سه عامل اصلی سازمان نیز تغییر می کنند :

ساختار سازمانی: توجّه و تمرکز بر ساختار سازمانی، مدیریت و زیر ساخت های سازمانی عناصر اصلی تشکیل دهنده ی بعد سازمانی برنامه ی تغییر و مهندسی دوباره هستند. نحوه ی پیکربندی و زیر ساختارهای سازمانی یک بنگاه اقتصادی، سطح اختیارات، خطوط ارتباطی مسئولیت ها و وظایف در هماهنگی و پذیرش تغییر و برنامه مهندسی دوباره تأثیر اساسی دارد. (همان منبع:ص 270)

فرهنگ: بعد فرهنگی شامل توجّه به هنجارهای رسمی و غیر رسمی، ارزش ها و اعتقادات کارکنان است، در واقع، این بعد به نحوه ی تأثیر فرهنگ سازمانی در پذیرش تغییرات ایجاد شده در دیگر ابعاد می پردازد.(همان منبع:ص 270)

سیستم های اطلاعاتی: در سازمان هایی که به شیوه سنّتی(وظیفه ای)سازماندهی شده اند، سیستم های اطلاعاتی در جهت پشتیبانی از وظایف مشخص به کار گرفته می شوند. در این حالت به دلیل وجود مرزهای بین وظیفه ای ، ارتباطات و اطلاعات در سازمان به سختی جریان می یابد. ولی در شرایطی که جریان کار به سوی «فرآیندگرایی» پیش می رود، سیستم های اطلاعاتی نیز باید دستخوش تغییرات عمده شده و خود را با شرایط جدید وفق دهند. معمولا سیستم های اطلاعاتی در پیشبرد سریع کار و ایجاد بهبودهای خیره کننده در زمان انجام کار نقشی کلیدی بازی می کنند. (همان منبع:ص 270)

ساختار سازماني هر موسسه اي صحنه فعاليت و عمليات آن سازمان است. مهمترين نقش ساختار سازماني،تعيين وظايف و مسئوليت هاو حدود اختيارات و نيز روابط کارکنان به منظور تامين هدف هاي آن سازمان است. در تعیین ابعاد ساختاری، عوامل زیادی را برشمرده اند که از جمله این عوامل می توان به اجزای اداری،استقلال، تمرکز،پیچیدگی،تفویض اختیار،تفکیک،رسمیت،تلفیق،حرفه ای گرایی،حیطه نظارت،تخصص گرایی، استانداردسازی و تعداد سطوح سلسله مراتب عمودی اشاره کرد.که اکثر نظریه پردازان سازمانی از میان آن ها در سه بعد رسمیت، پیچیدگی و تمرکز اتفاق نظر دارند. ابعاد ساختاری بیانگر ویژگی های درونی سازمان هستند و شدت یا ضعف هر کدام از این سه بعد در شکل گیری کلی ساختار سازمانی مؤثر است. (مجیدی و دیگران،1390:ص 9) پیچیدگی عبارت ست از تعداد سطوح مدیریتی که در سازمان وجود دارد.( مجیبی ودیگران،1390:ص 15) رسمیت نیز حدی است که یک سازمان برای جهت دهی رفتار کارکنانش به قوانین، مقررات و و رویه ها متکی است(همان منبع:ص 16)تمرکز به میزانی از اختیار تصمیم گیری دلالت دارد که در یک نقطه واحد ، در بالای سلسله مراتب سازمانی جمع شده باشد. Vilson, 2012, p494-498)) تحت تأثیر و نفوذ فناوری اطلاعات،جامعه کنونی در یک نقطه چرخشی از یک جامعه صنعتی به یک جامعه اطلاعاتی می باشد.با توجّه به تفاوت های اساسی میان کشورهای مختلف،هیچ کشوری از تغییراتی که در نتیجه توسعه فناوری اطلاعات رخ خواهد داد، مصون نخواهد ماند.( p26،2013، Afzali)فناوري اطلاعات مربوط به كاربرد سيستم هاي اطلاعاتي ،ارتباطات و مكانيزاسيون اداري و كامپيوتر است و اگر آن را مثلثي در نظر بگيريم، سه رأس آن را سيستم هاي اطلاعاتي،ارتباطات و مكانيزاسيون اداري تشكيل مي دهند. (اسماعیلی و دیگران ،1392:ص42)

مطالعات صورت گرفته در زمینه مهندسی مجدّد نشان دهنده تأکید صاحب نظران به توجّه متعادل و هم زمان به عوامل و منابع سازمانی و ساختاری ، اعم از فنّی و غیرفنّی سازمان ها است.از جمله این مطالعات که در حوزه های نظری و نیز در محیط های عملی و اجرایی کاربرد فراوان دارد ، مدل هم راستای Alignment در چارچوب مدل معروف به MIT90 است.(Mintzberg, 1987, p32)